Ingen korrektur utan invitt
Foto: Thor Brødreskift
Eg jobbar med språk – og rettar aldri på folk utan å bli invitert til det.
“Så du er korrekturlesar … Korleis held du ut kommentarfelta?”
“Sant det er frykteleg mykje dårleg språk der ute?”
“Får du ikkje lyst til å rette på folk når du ser korleis dei skriv?”
Berre slapp av.
Det er ingen grunn til å overtenke meldinga eller e-posten du sender til meg! Om noko har eg blitt mindre oppteken av skrivefeil og teiknsetting til kvardags no som eg arbeider med språk som levebrød.
Eg har kanskje lært meg nokre nye triks sjølv – som å lære meg kommareglane ordentleg. (Det er aldri for seint!) Men eg dømmer ikkje andre dersom dei skulle ha ein skrivefeil eller ti. Det er det tre grunnar til:
Eg har andre ting å gjere. Som Ida Jackson har peikt på ved fleire høve, fritt etter minnet: Bruk tid på det du sjølv vil skrive i staden for å kome med ubedne tilbakemeldingar på det andre sender ut i verda. Uønskt tilbakemelding er i beste fall irriterande. I verste fall legg det ein skikkeleg dempar på andre sitt frie uttrykk.
Korrektur er ein jobb. Det meste av arbeidsveka mi går med til å rette og språkvaske tekstar frå folk som faktisk har bede om det, og som betalar for jobben. Eg legg det frå meg når eg er ferdig, på same måte som røyrleggaren ikkje fiksar på tilfeldige røyr etter arbeidstid eller berre må installere ny vask på favorittpuben i helga.
Form er ikkje innhald. Eg forstår heilt fint kva nokon vil fram til utan at det er feilfritt skrive. Det ligg mykje utriveleg klassejustis i at skuleflinke akademikarbarn slår ned på andre sine særskrivingsfeil eller manglande dobbeltkonsonantar i kommentarfelta.*
*Om det er ein debatt som gjeld nettopp rettskriving eller den faste terpinga på at innvandrarar må “lære seg ordentleg norsk”, kan eg gå med på at folk som går veldig hardt ut her må rekne med nærare gransking av sine eigne ferdigheiter. Men elles: La det vere!
Det er noko anna å gi tilbakemelding på teksten til ein røynd forfattar enn å gi det til ein privatperson som har skrive bok for første gong og vil ha eit utanfråblikk på teksten før den går til vurdering hos eit forlag. Men det er alltid snakk om eit menneske på den andre sida. Minst fem prosent av oss har dysleksi. Endå mange fleire har dårlege erfaringar frå skulen. Gløym heller ikkje at det er eit stort privilegium å ha majoritetsspråket i si makt rett og slett ved å ha vakse opp med å lære det. Alle som lærar seg eit nytt språk i vaksen alder, gjer på si side ein ekstra innsats for å kome til dei nivåa andre tar for gitt.
I studietida jobba eg som omreisande intervjuar i Statistisk sentralbyrå. På den tida gjennomførte dei Leseforståelsesundersøkelsen (LFU), som var del av ein survey i sju ulike land om kor godt vaksne las. Deltakarane var eit representativt utval av befolkninga i alderen 16–65 år. Der sat eg i stovene til folk som var valt ut for å delta medan dei – ofte godt vaksne menneske – blei synleg stressa over oppgåver i lesing, skriving og rekning som høyrte til undersøkinga. Det hjalp lite å seie at me målte dette på eit befolkningsplan, og at oppgåvene dei skulle løyse på ingen måte var meint som ein test av deira personlege evner. Ein situasjon som minte vagt om skulen var nok til å gi eksamenskjensla. Og ikkje i positiv forstand.
Det skal me ikkje utsette kvarandre for i kvardagen.
